|
Agresja przyjmuje różne formy, jak np. ,,wyładowanie” nieprzyjemnych emocji takich jak złość, gniew czy lęk. W pierwszych latach wieku przedszkolnego nierzadko dziecko wyraża w sposób burzliwy swoje emocje. Takie oddzielne, epizodyczne reakcje emocjonalne przejawiają dzieci w sytuacjach zabawy, w czasie żywo poruszających widowisk lub w sytuacjach rodzinnych, kiedy mocno z czegoś się cieszą, czymś smucą lub na coś lub kogoś gniewają. Takie emocje, zarówno pozytywne: radości, tkliwości, wzruszenia, jak i negatywne: strachu, złości, gniewu, wybuchające w pewnych sytuacjach, mają wyraźną przyczynę i są skierowane ku określonemu przedmiotowi.
,,Agresja”:
- gwałtowne, napastliwe, destrukcyjne zachowanie, które powoduje cierpienie ofiary,
- jest aspołecznym sposobem zachowania się, wynikającym z wrogich tendencji i chęci szkodzenia innym lub niszczenia,
- zachowanie mające na celu wyrządzenie szkody lub przykrości,
- zamierzone działanie – w formie otwartej lub symbolicznej – mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu,
- wrogie, zwykle gwałtowne działanie fizyczne lub słowne; jedno z następstw frustracji, niekiedy utrwalona cecha osobowości wyrażająca się agresywnymi postawami.
Definicje formułowane są w różny sposób, czasami łagodniej, a czasami niezwykle ostro, ale wszystkie zgodnie wyrażają to, iż istotą agresji jest wyrządzanie krzywdy lub powodowanie cierpienia, czyli destrukcja. Analizując dokładnie różne definicje agresji, znajdujemy ich wspólny trzon, mówiący, iż agresja jest złym działaniem. Odwołując się do łacińskiego słowa agresja odkrywamy, że rdzeń gress – oznacza ruch. a przedrostek ag – kierunek czegoś. Tak więc agresja oznacza działanie, ruch w jakimś kierunku, ku czemuś.
Spróbuję przybliżyć kilka problemów dotyczących zachowań agresywnych u dzieci, oraz znaleźć ich przyczynę. Przykłady dotyczą przypadków skrajnych, i tzw. ,,trudnych sytuacji” oraz patologii.
1. Dlaczego dziecko próbuje bić mamę?
Związane może to być z tym, że dziecko ,, w młodszym wieku, zostało zabrane przez matkę z domu ojca, gdyż rodzice się rozwodzili. Dziecko mogło być silnie związane z ojcem, który zajmował się nim od urodzenia, ponieważ matka pracowała. Po przeprowadzce matka zabroniła ojcu widywania się z dzieckiem, więc kontakty zostały przerwane. Problem polega na tym, że mimo problemu nikt nie wykazał chęci w delikatny sposób, aby wytłumaczyć dziecku, co się stało. Jest to u dziecka rodzaj buntu.
2. Co powoduje, że dziecko kopie psa?
Może mieć to związek z oglądaniem przez dziecko telewizji, gdyż nikt nie kontroluje tego, jakiego rodzaju oraz o jakich porach są oglądane programy. Dla niektórych dzieci oglądanie telewizji jest formą spędzania wolnego czasu, ponieważ nie mają innych wzorców.
3. Dlaczego dziecko nie wykonuje poleceń mamy?
Możliwe jest, ze dziecku zawsze polecenia bądź prośby wydawane przez mamę są w formie rozkazu, i zwłaszcza wtedy, gdy jest ono bardzo zajęte jakąś ciekawą formą działalności.
4. Dlaczego dziecko słownie obraża dziadka?
Sytuacja ta, może być spowodowana tym, iż inni domownicy bądź członkowie rodziny w taki właśnie sposób porozumiewają się z dziadkiem. Występuje tutaj typowe naśladownictwo złych zachowań.
5. Dlaczego dziecko przeszkadza w dosadny sposób rodzicom?
Bardzo prawdopodobne jest to, że dziecko stara się za wszelką cenę zwrócić na siebie uwagę, ponieważ nie zna innego sposobu.
6. Dlaczego dziecko pluje, gryzie i bije inne dzieci w różnym środowisku?
Prawdopodobnie dziecko nie potrafi poradzić sobie ze swoimi emocjami, i nie potrafi funkcjonować na normalnych relacjach z rówieśnikami. Każdy sprzeciw ze strony innego dziecka powoduje u tego dziecka złość i frustrację, która objawia się w sposób agresywny.
7. Dlaczego dziecko obraża się na innych?
Może to być związane z tym, że w domu dziecka nie ma ustalonych żadnych reguł i zasad postępowania, natomiast autorytet rodziców jest przez nich samych w obecności dziecka notorycznie podważany.
8. Dlaczego dziecko kłamie?
Być może dlatego, że dziecko jest bardzo często i surowo karane i boi się konsekwencji swojego złego zachowania, prawdopodobnie próbuje w ten sposób uniknąć kolejnej kary.
9. Dlaczego dziecko używa brzydkich słów?
Najczęściej występuje w takich przypadkach naśladownictwo osób dorosłych.
Wnioski:
Przyczyną agresywnych zachowań jest przyzwalająca i zbyt tolerancyjna postawa wobec dziecka połączona z brakiem ustalenia jasnych granic. Brak reguł oraz reakcji ze strony dorosłych na zachowania agresywne dzieci wzmacnia przemoc. Powoduje to sytuację, w której dziecko nie ma orientacji w standardach zachowania, uznaje takie zachowania za właściwe i poprawne. Poza tym dorośli powinni być jednomyślni w kwestii wychowania. Normy dotyczące dziecka można ustalić razem z nim, informując je jednocześnie, że będą wyciągane konsekwencje. Musimy nauczyć dzieci mówić i okazywać w sposób kulturalny swoje emocje. Jeżeli dziecko jest na coś złe podsuwajmy mu metody wyrażania i rozładowywania napięć w różny sposób, np. ,,weź kredki i narysuj jaki jesteś zły”. W ten sposób możemy pomóc mu wyrazić to co czuje, w taki sposób aby nie dochodziło do zachowań agresywnych.
Problem też tkwi w nie dozowaniu liczby godzin oraz programów oglądanych przez dziecko w telewizji. Oglądanie przez dziecko przemocy traktowane jest jako przyzwolenie na wyrażanie własnej agresji, obniża wrażliwość dziecka na tego typu sytuacje. Dlatego namawiam, do tego, aby selektywnie wybierać dzieciom repertuar oglądanych bajek, jak również radzę zwrócić uwagę jego na książki, gdyż czytelnictwo rozwinie u dziecka wyobraźnię. Polecam również wszelkiego rodzaju bajki terapeutyczne, które pomogą dziecku poradzić sobie z różnymi sytuacjami problemowymi, które są źródłem dobrych rad jak zwyciężyć strach, lęki itp.
Rodzice powinni unikać własnych reakcji o charakterze agresywnym. Krzyki i bicie to nie jest sposób na rozwiązanie problemu. Bicie to jest najwyższy wymiar kary, za nim już nie ma nic .W ten sposób dorośli okazują swoją niemoc. Rodzice powinni okazać dziecku zrozumienie, akceptację i szacunek wyuczyć odpowiednich wzorców, aby później dziecko miało z czego korzystać. Rodzina dziecka musi pamiętać, że to oni dorośli dają wychowankom przykład pozytywnego dorosłego.
mgr Agnieszka Piątek
Łódź
Autorka jest nauczycielką wychowania
przedszkolnego w PM nr 86 w Łodzi.
Bibliografia:
1. A. Faber, E. Mazlish ,,Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”,
2. A. Faber, E. Mazlish ,,Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci”,
3. J. Rumpf ,,Krzyczeć, bić, niszczyć”,
4. E. Meyer – Glittza ,,Kiedy pani złość przychodzi z wizytą”,
5. Czasopisma:
• Remedium 2004 nr 4 ,,Agresywne zachowania dzieci i młodzieży”
• Wszystko dla szkoły 2003 nr 9 ,,Agresja i sposoby jej redukowania”,
• Wszystko dla szkoły 2003 nr9 ,,Przezwyciężenie złości i agresji u dzieci”,
• Życie szkoły 2003 nr 7 ,,Wpływ masmediów na agresywne zachowania dzieci”.
|
